Nadmorskie, podmokle łąki są legowiskiem wielu gatunków siewkowców. Oprócz wymienionych już gnieżdżą się tu krwawodziób (Tringa totanus), czajka (Vanellus vanellus), sieweczka obrożna (Charadrius hiakticula), sieweczka rzeczna (Charadrius dubius) i kszyk (Gallinago gallinago). Bogatą awifaunę posiada składowisko popiołów z gdyńskiej elektrociepłowni, zlokalizowane kolo wsi Rewa. Gnieżdżą się tu perkoz rdzawoszyi (Podiceps grisegena), perkozek (Tachybaptus ruficollis), łyska (.Fúlica atrá), kokoszka wodna (Galinula chlor opus), wodnik (Rallus aquaticus), kropiatka {Porzana porzana), zielonka {Porzana parva), łabędŸ niemy {Cygnus olor), gęgawa (Anser anser), cyranka {Anas querquedula), płaskonos {Anas clypeata), krzyżówka {Anas platyrhynchos), czernica {Aythya fuligula), głowienka {Aythya ferina).

Ptak 3 – Nadmorskie Park Krajobrazowy

Z listy awifauny lęgowej Parku w ostatnich latach ubyła mewa œmieszka {Larus ridibundus), której kolonie lęgowe koło Jastarni(około 15 km od m.Władysławowo) i ujœcia Redy zostały zniszczone przez ludzi. W koloniach œmieszek gnieŸdzi się wiele gatunków ptaków wodnych korzystając z ochrony jaką zapewniają im mewy agresywnie zachowujące się w stosunku do intruzów. Wraz ze œmieszką przestał też gnieŸdzić się na terenie Parku zausznik {Podiceps nigricollis), którego gniazda znajdowały się wyłącznie na terenie kolonii œmieszek. Natomiast nowym gatunkiem jest mewa srebrzysta {Larus argentatus). Jej gniazda znajdują się w ruinach poniemieckiej tzw. “torpedowni” koło wsi Babie Doły. Gatunek ten w całej Europie zwiększa swoją liczebnoœć i rozszerza areał gniazdowy. W niektórych rejonach mewa srebrzysta stała się poważnym zagrożeniem dla innych gatunków ptaków lęgnących się na wybrzeżu, bowiem w poszukiwaniu pokarmu plądruje ona gniazda wybierając jaja i pisklęta. Nad Zatoką Gdańską nie ma na razie takiego niebezpieczeństwa, ponieważ liczebnoœć miejscowej populacji utrzymuje się na niewielkim poziomie. Zbiorowiskiem roœlinnym, które często towarzyszy terenom podmokłym jest szuwar trzcinowy. Najrozleglejsze trzcinowiska występują w rejonie ujœcia rzeki Redy i na łąkach koło Jastarni, Władysławowa. Awifauna trzcinowisk nie jest zbyt liczna w gatunki, lecz duża ich częœć nie występuje w innych siedliskach. Dominują tu drobne ptaki wróblowe, takie jak trzcinniczek {Acrocephalus scirpaceus), rokitniczka {Acrocephalus schoenobaenus), potrzos {Emberiza schoeniclus) i brzęczka {Locustella luscinioides). W rejonie ujœcia Redy w trzcinowiskach lęgnie się gęgawa, błotniak stawowy {Circus aeruginosus), bąk {Botaurus stellaris) oraz kilka gatunków kaczek i łabędŸ niemy. Bąk, bliski krewniak czapli, zamieszkuje trzcinowiska koło ujœcia Redy w kierunku Władysławowa,  w liczbie 2-3 par. Prowadzi skryty tryb życia i trudno go zaobserwować, lecz można często usłyszeć jego donoœny głos przypominający odgłos dmuchania w pustą butelkę. Z terenami podmokłymi związana też jest czapla siwa {Ardea cinerea). Jedyna kolonia lęgowa czapli siwych, licząca ok. 80 gniazd zlokalizowana jest w małym łęgu koło wsi Mosty. Czaple żerują na podmokłych łąkach i przybrzeżnych płyciznach łowiąc ryby, płazy, drobne ssaki i duże bezkręgowce.

Nadwodne zaroœla są miejscem zakładania gniazda przez remiza {Remiz penduilinus). Niewielki ten ptak wije bardzo charakterystyczne gniazda z puchu roœlinnego. Umieszczone są one zazwyczaj na końcach gałązek zwisających nad wodą lub nad terenem podmokłym. Przybyłych turystów (ornitologów)zapraszamy do zaciekawienia się tak pięknymi terenami.

Ptaki – Nadmorski Park Krajobrazowy

Łęczak jako bardzo rzadki w Polsce ptak gnieŸdzi się obecnie na terenie Parku tylko w rejonie ujœcia rzeki Redy, od Władysławowa około 20 km. W całej Polsce odbywa lęgi zaledwie 8-10 par tego gatunku. Ohar zakłada gniazda przede wszystkim w norach lub różnego rodzaju szczelinach. Na terenie Parku występuje około 15 par, co stanowi ponad 10% populacji krajowej. Rybitwa białoczelna gnieŸdzi się na piaszczystych rzecznych łachach i lokalnie na wybrzeżu. W całej Polsce występuje ok. 1000 par. Jest to gatunek silnie zagrożony przez działalnoœć człowieka. Kilka par tego gatunku gnieŸdzi się koło wsi Rewa, jednak sukces lęgowy jest tam bardzo mały ze względu na dużą penetrację ludzi i mszczenie gniazd. Szlachar zagnieŸdził się w ujœciu Redy po raz pierwszy w 1992 roku. Jest to gatunek nielicznie gniazdujący w Polsce, przede wszystkim na jeziorach Pomorza Œrodkowego i Mazur, a najbliższe stanowiska lęgowe znajdują się na jez. Wdzydze. Błotniak łąkowy jest nielicznym gatunkiem ptaka drapieżnego zamieszkującego najchętniej rozległe tereny podmokłe oraz niekiedy pola uprawne. W kraju jego liczebnoœć szacuje się zaledwie na kilkaset par. Na terenie parku jedna para nieregularnie gnieŸdzi się kolo ujœcia Redy. Podmokłe łąki, poroœnięte kępami wyższej roœlinnoœci trawiastej są ulubionym siedliskiem pliszki cytrynowej. Jest ona przybyszem z Azji, który od początku wieku stopniowo rozszerzał swój areał w kierunku zachodnim. Po raz pierwszy w Polsce jej lęgi stwierdzono w 1994 roku koło wsi Rewa. Obecnie kilka par tego gatunku gniazduje w rezerwacie “Beka” i na łąkach między wsiami Mechelinki i Rewa. Można się spodziewać, że jej liczebnoœć będzie stopniowo wzrastać. Na Bielawskich Błotach lęgnie się ok. 5 par żurawia (Grus grus), a ponadto przebywa tu regularnie od 100 do 200 osobników nielęgowych. Prawdopodobne jest też gniazdowanie sowy błotnej (.Asio flammeus). Jeszcze na początku lat osiemdziesiątych po jednej parze występowało na terenie Bielawskich Błot i w ujœciu Redy. Obecnie brak jest przekonywujących dowodów gniazdowania tego sporadycznie występującego w Polsce gatunku. Kolejnym rzadkim w skali kraju ptakiem jest pięknie ubarwiona żołna (Merops apiaster). Jej lęg stwierdzono koło Chłapowa (pod Władysławowem) w 1991 roku. Nie był to przypadek odosobniony albowiem wczeœniej dwie pary lęgowe obserwowano koło Choczewa (ok. 30 km od m.Władysławowo). Żołna gnieŸdzi się w norach, które wygrzebuje w skarpach. Jest gatunkiem owadożernym, a zdobycz swą chwyta w locie. W norach swoje gniazda zakładają też zimorodek (Alcedo atthis) i brzegówka (Riparia riparia), której większe kolonie znajdują się koło Osłonina, Mrzezina i przy ujœciu Redy. Zimorodek natomiast gnieŸdzi się pojedynczo, najczęœciej wygrzebując swoją norkę w stromym brzegu rzeki. Ten żywo ubarwiony ptak poluje na drobne ryby pływające blisko powierzchni, rzucając się za nimi pod wodę z gałęzi zwisających nisko nad powierzchnią. Zimorodka można spotkać wzdłuż rzeki Redy. Z niewielkimi rzeczkami œciœle związane jest występowanie pliszki górskiej (Motacilla cinerea). Gatunek ten jest elementem fauny charakterystycznym przede wszystkim dla terenów górskich i podgórskich, jednak od połowy XIX wieku obserwuje się stopniową ekspansję pliszki górskiej w kierunku północnym. Na terenie Parku jej gniazdowanie okreœla się jako prawdopodobne, natomiast jej lęgi stwierdzono blisko granic Parku. Mile widziani obserwatorzy tak pięknej przyrody Władysławowa i okolic.

Rezerwaty nadmorskie.

Najcenniejsze fragmenty przyrody Nadmorskiego Rezerwatu są objęte specjalnymi formami ochrony. Na terenie Parku Nadmorskiego leżą cztery rezerwaty (Białogóra, Piaœnickie Łąki, Przylądek Rozewie, Beka), oraz szeœć projektowanych (Widowo, Rosettowe Buki, Lisi Jar, Rudnik, Słone Łąki. Rzeczne Łąki), wszystko w okolicach Karwi, Jastrzębiej Góry, Władysławowa. Ponadto w otulinie Parku znajdują się kolejne cztery rezerwaty (Babnica, Zielone, Woskownica Bielawskiego Błota i Moroszka Bielawskiego Błota). Walory przyrody wszystkich wymienionych obiektów i ich ranga znacznie wykraczają poza granice Parku, a kilka z nich ma unikatowy charakter w skali całego kraju.

Białogóra to rezerwat florystyczny o powierzchni 55,75 ha, utworzony w 1972 r., położony w zachodniej częœci Parku w pobliżu Białogóry. Obejmuje on kompleks zagłębień między wydmowych i niewysokich wydm na zapleczu głównego pasa wydm nadmorskich.

Przyroda rezerwatu ma charakter unikatowy w skali całego wybrzeża polskiego, a pod wieloma względami również i na tle kraju. W płytko zatorfionycli zagłębieniach znajduje się najbogatsze w gatunki i zbiorowiska stanowisko atlantyckiej roœlinnoœci torfowiskowej w Polsce. Do najważniejszych gatunków należą budujące swe zbiorowiska: ponikło wielołodygowe Eleocliaris multicaulis na swym jedynym na Pomorzu stanowisku, a zarazem jednym z pięciu w Polsce, wrzosiec bagienny (Erica tetralix), woskownica europejska Myrica gale i przygiełka brunatna (Rhynchospora fusca), a z innych rzadkoœci florystycznycli warto wymienić między innymi gnidosza leœnego (Pedicularis sylvatica), jeżoglówkę pokrewną (Sparganium angustifolium) i brzeżycę jednokwiatową CLitorella uniflora). Wydmy między zagłębieniami są poroœnięte przez jedne z najpiękniejszych na wybrzeżu fitocenoz boru nadmorskiego (Empetro nigri-Pinetum), zróżnicowanego zależnie od warunków wilgotnoœciowych. Ogromni) wartoœć botaniczną i krajobrazową rezerwatu dopełniają jego walory ornitologiczne, zagłębienia stanowią bowiem miejsce gniazdowania żurawi, a także ich odpoczynku w trakcie przelotów.

Obecnie planuje się powiększenie rezerwatu do powierzchni około 211 ha. Piaœnickie Łąki to rezerwat florystyczny o powierzchni 56,23 ha, utworzony w 1959 r., obejmuje fragment lasu i łąk położony między Piaœnicą i jej zanikającym starym korytem, w pobliżu ujœcia rzeki do morza/kolo Władysławowa/. W rezerwacie jest chroniona przede wszystkim unikatowa roœlinnoœć zmienno wilgotnych łąk trzęœlicowych (Molinietum itii ilioeuropaeum) z licznie, niekiedy masowo rosnącymi gatunkami rzadkimi i ginącymi na całym niżu europejskim: kosaćcem syberyjskim (Iris sibirica), mieczykiem dachówkowatym (Gladiolus imbricatus) (oba chronione), selernicą żyłkowaną (Cnidium dubium), fiołkiem mokradłowym (Viola stagnina), tu-i/,ycami Buxbauma, Hosta i Hartmanna (Carex buxabumi, C. hostiana i C. hartmannii) i innymi. Wiele z tych roœlin, podobnie jak cale zbiorowisko, ma w rezerwacie swoje jedyne stanowisko w regionie gdańskim, a jedno z ostatnich na Pomorzu. Turzyca Buxbauma występuje tak licznie, że w wilgotnych zagłębieniach w kompleksie łąk tworzy własne zbiorowisko, znane tylko z kilku miejsc w kraju. Na niewielkich pagórkach wœród mokrych łąk zachowały się fragmenty psiary krzyżownicowej (Polygalo-Nardetum), w której między innymi roœnie wrzosiec bagienny (Erica tetralix) i podkolan biały (Platanthera bifolia)’, jest to icdyne znane w Polsce stanowisko tej zachodniej postaci zespołu. Wartoœć iczcrwatu wzbogacają bardzo interesujące lasy dębowe i dębowo-brzozowe, odznaczające się między innymi łanowym występowaniem konwalii, a także liczne fitocenozy szuwarów i młak niskoturzycowych.

Przylądek Rozewie to rezerwat krajobrazowy o powierzchni 12,17 ha powstał w 1957 r. i jest położony w pobliżu latarni morskiej w Rozewiu. Rezerwat leży na zboczu klifu, który w celu ochrony latarni został ustabilizowany na początku stulecia poprzez wybudowanie betonowej opaski u jego podnóża. Zatrzymanie abrazji, czyli stałego niszczenia klifu przez fale morskie, pozwoliło na rozwój lasu. Obecnie panują tu lasy bukowe ze 100-letnimi, a miejscami nawet 160-letnimi drzewostanami; jest to żyzna buczyna pomorska (Melico-Fagetum) i kwaœna buczyna niżowa (Luzulo pilosae-Fagetum), a w najniższej częœci zbocza, gdzie występują wysięki wody – żyzny las mieszany z drzewostanem budowanym przez klony i jawory.

Beka torezerwat faunistyczny utworzony w 1988 r. na powierzchni 193,01 ha. Obejmuje obszar położony na dnie doliny Redy przy brzegu Zatoki Puckiej, między podstawą zboczy wysoczyzny w Mrzezinie a ujœciowym odcinkiem Zagórskiej Strugi.

W rezerwacie jest chronione jedno z powierzchniowo największych w Polsce stanowisk roœlinnoœci halofilnej, czyli słonolubnej, która rozwija się na glebach zasolonych w wyniku zalewów wodami Zatoki. Największy obszar zajmuje tu slonawa (Juncetum gerardi), czyli zbiorowisko łąkowo-pastwiskowe budowane przez sit Gerarda wraz z licznymi innymi słonoroœlami, jak miecznik nadmorski (Glaux marítima) (chroniony), babka nadmorska (Plantago marítima), œwibka morska (Triglochin marítima) i inne. Wilgotniejsze miejsca w kompleksie słonaw zajmuje półhalofilny szuwar oczeretowy (Scirpetum maritmi) z sitowcem nadmorskim (Bulboschoenus maritimus) i oczeretem Tabernaemontana (Schoenoplectus tabernaemontani). Trzecim halofilnym zbiorowiskiem jest zajmujący znikome powierzchnie zespół muchotrzewa solniskowego i mannicy odstającej (Puccinellio-Spergularietum). U podstawy zboczy w północnej częœci rezerwatu na słabych wyciękach wody zawierającej węglan wapnia, występuje kilka bardzo rzadkich roœlin charakterystycznych dla nakredowych torfowisk. Są to między innymi (chronione) storczyki lipiennik Loesela (Liparis loeseli) i kruszczyk błotny (Epipactis palustris) oraz tłustosz pospolity (Pinguicula vulgaris).

Rezerwat Beka i jego okolice są cenną ostoją ptaków. Lęgną się tu m.in. gatunki rzadko gnieżdżące się w Polsce takie jak: szlachar (Mergus serrator) (1 para), pliszka cytrynowa (Motacilla citreola) (3-4 pary), biegus zmienny (Calidris alpina schinzii) (5-8 par) i ohar (Tadorna tadorna) (1-2 pary). Beka jest jednym z najważniejszych w skali kraju miejsc przystankowych dla wędrujących siewkowców. W okresie migracji zatrzymują się tu liczne stada ptaków wodnych i wodno-błotnych. Co roku obserwuje się tu ich wielogatunkowe zgrupowania przekraczające kilka tysięcy osobników. Na płytkich wodach Zatoki Puckiej zimują też licznie ptaki wodne. Najliczniej spotyka się gągoła (Bucephala clangula), łabędzia niemego (Cygnus olor), krzyżówkę (Anas piatyrhynchos), a w mroŸniejsze zimy także nurogęsia (Mergus merganser).

Widowo rezerwat leœny o powierzchni 104,20 ha, położony jest między Dębkami i Karwieńskimi Błotami/Karwia/ w bardzo interesującym kompleksie wydm nadmorskich, sięgających 22 m wysokoœci i poroœniętych przez bardzo zróżnicowane zbiorowiska roœlinne. Największą rolę przestrzenną w rezerwacie odgrywają różne stadia rozwojowe boru nadmorskiego (Empetro nigri-Pinetum), w którym znaczna częœć drzewostanów pochodzi ze sztucznych nasadzeń prowadzonych w celu stabilizacji wydm. Na kulminacjach wałów i pagórków wydmowych zachowały się jeszcze typowe dla niezalesionej szarej wydmy murawy z kocankami i jasieńcem piaskowym (Helichryso-Jasionetum). Na wydmach położonych dalej od morza występują bardzo interesujące lasy dębowe z dębem szypułkowym w drzewostanie, leszczyną w podszyciu i łanami konwalii w ranie. Na granicy z przylegającą do nich od południa zatorfioną równiną Błot Przymorskich utrzymują się natomiast lasy łęgowe. Walory krajobrazu i roœlinnoœci uzupełnia występowanie kilku chronionych gatunków roœlin, między innymi storczyków podkolana białego (Platanthera bifolia), kruszczyka rdzawoczerownego (Epipactis atropurpurea) i tajęży jednostronnej (Goodyera repens).

Rosettowe Buki planowany rezerwat krajobrazowy o powierzchni 5,70 ha ma chronić fragment klifu w Jastrzębiej Górze. Celem utworzenia rezerwatu jest ochrona fragmentu klifu nadmorskiego poroœniętego przez wielogatunkowe lasy i zaroœla. Ich bogactwo florystyczne i żyznoœć siedlisk w znacznym stopniu jest wynikiem licznych wysięków wody na zboczu. Rezerwat ten stanowiłby bardzo cenne uzupełnienie “Przylądka Rozewie”.

Lisi Jar jest towąska, malownicza dolina erozyjna, położona w strefie krawędziowej wysoczyzny między Rozewiem a Jastrzębią Górą, jest planowana do wzięcia pod ochronę w postaci rezerwatu krajobrazowego o powierzchni 2,99 ha. Zbocza i dno doliny są poroœnięte głównie przez acidofilny las bukowy (Luzulo pilosae-/’agetum) ze starym, około 100-letnim drzewostanem. We florze liczącej około 100 gatunków roœlin naczyniowych na uwagę zasługuje występowanie bluszczu. Ii-go młode okazy o trójklapowych liœciach płożą się po ziemi i miejscami budują /warte kobierce, natomiast dojrzałe o liœciach podobnych kształtem do bzu lilaka wspinają się na drzewa i tam kwitną.

Rudnik (Wąwóz Chłapowski)/okolice Chłapowa/- projektowany rezerwat krajobrazowy o powierzchni 24,79 ha obejmuje położoną w okolicy Chłapowa/Władysławowo-Swarzewo// bardzo malowniczą dolinę erozyjną, rozcinającą krawędŸ Kępy Swarzewskiej, a także niewielki fragment przylegającego klifu. Zbocza i duo doliny są poroœnięte przede wszystkim przez zaroœla żarnowca miotlastego (Cytisus (Sarothamnus) scoparius), którego żółte kwiaty w okresie kwitnienia w czerwcu nadają wąwozowi niezapomniany widok. Mniejsze powierzchnie zajmuje roœlinnoœć suchych, napiaskowych muraw, skupiona głównie na wystawionych na południe stokach wąwozu w dolnym jego odcinku. Roœlinnoœć lukowo-pastwiskowa jest rozmieszczona mozaikowo między krzewami żarnowca oraz w pobliżu dna doliny. Na klifie nadmorskim największą rolę odgrywają /.aroœla rokitnika (Hippophae rhamnoides).

Słone Łąki /Władysławowo/- planowany jako rezerwat halofilny o powierzchni 27,72 ha, a jego utworzenie jest postulowane już od 1928 roku.

Przedmiotem ochrony jest roœlinnoœć halofilna (słonolubna), która rozwija się na pastwiskach na niskim, zatorfionym brzegu Zatoki Puckiej we Władysławowie. Pod względem powierzchniowym panuje tu słonawa (Juncetum gerardi), a mniejsze powierzchnie zajmują szuwary trzcinowe (Phragmitetum communis) i oczeretowe (Scirpetum maritimi). Poza zasięgiem wpływu wód słonawych rozwijają się inne zbiorowiska łąkowe. Choć Słone Łąki nie charakteryzują się krajobrazem tak efektownym jak w wielu innych zakątkach Nadmorskiego Parku Krajobrazowego, to jednak odznaczają się one ogromnymi walorami flory-slycznymi i należą do najcenniejszych skupień roœlinnoœci halofilnej w Polsce. W projektowanym rezerwacie obficie występują duże populacje znacznej liczby roœlin halofilnych, w tym jarnika solankowego (Samolus valerandi) rosnącego tu na najbardziej wschodnim stanowisku w obrębie swego zasięgu.

Na Słonych Łąkach/Władysławowo/ i na przyległym, płytkim akwenie Zatoki Puckiej w okresie przelotów można spotkać duże stada ptaków wodnych. Najliczniej gromadzą się In mewy (Larus spp.), łyski (Fulica atra), łabędzie nieme (Cygnus olor) i różne gatunki kaczek właœciwych (Anas spp.). Niekiedy też zatrzymują się tu ptaki siewkowe, takie jak biegus zmienny, kszyk i łęczak oraz gęsi (Anser spp.).

Kzeczne Łąki/Rewa/- rojektowany rezerwat faunistyczny o powierzchni 177,76 ha, rozciąga się między Rewą a Mechelinkami. W jego szacie roœlinnej najcenniejszymi składnikami są ugrupowania roœlinnoœci halofilnej – słone łąki i pastwiska (Juncetum gerardi) i półhalofilny szuwar oczeretowy (Scirpetum maritimi) oraz niskie, rozwiane wydmy na brzegu morza, na których znajduje się najobfitsze w regionie gdańskim i jedno z największych w Polsce stanowisk mikołajka nadmorskiego (Eryngium maritimum); inwentaryzacja przeprowadzona w ostatnich latach wykazała obecnoœć 1800 jego osobników. Znaczne powierzchnie planowanego rezerwatu są poroœnięte przez szuwary trzcinowe, które z wilgotnych obniżeń rozprzestrzeniają się na słonych łąkach w wyniku zaniechania ich użytkowania. Jedyny, lecz bardzo ważny fragment lasu, z drzewostanem budowanym przez olchę, znajduje się w południowo-zachodniej częœci rezerwatu. Pod względem ornitofauny teren ten zbliżony jest charakterem do rezerwatu Beka. Najcenniejszymi gatunkami lęgowymi są tu biegus zmienny (5-10 par), pliszka cytrynowa (4 pary), rybitwa bialoczelna (Sterna albifrons) (2-4 pary), gęœ gęgawa (Anser ans er) (1-2 pary), kropi atka (Porzana por zana), zielonka (Porzana parva) (1 para), ohar (Tadorna tadorna) (2-5 par) i ostrygojad (Haematopus ostralegus) (1 para). W okresie wędrówki wiosennej na zalanych wodą łąkach zatrzymują się duże stada kaczek i siewkowców. Spoœród kaczek najliczniej spotyka się œwistuna (Anas penelope), cyraneczkę (Anas crecca), płaskonsa (Anas clypeata) i rożeńca (Anas acuta). Dominujące gatunki z grupy siewkowych to łęczak (Tringa glareola) i batalion (Philomachus pugnax) Bataliony odbywają też tu zbiorowe toki. W niewielkim lesie olchowym znajduje się kolonia czapli siwych (Adrea cinerea), licząca ok. 80 gniazd. Razem z czaplami gnieŸdzi się tu też  para kruka (Corvus corax).

Rzeczne Łąki/Rewa/ są jednym z niewielu miejsc w Polsce, w którym można spotkać wszystkie trzy krajowe gatunki ropuch: paskówkę (Bufo calamita), ropuchę szarą (Bufo bufo) i ropuchę zieloną (Bufo viridis). Odbywają one tu swoje gody i zimują na dnie małych zbiorników wodnych.

Babnica /Białogóra/- utworzony w 1996 r. rezerwat florystyczny o powierzchni 2,04 ha, położony jest na zachód od Białogóry. Obejmuje on fragment stromego zbocza wydmy parabolicznej, poroœniętej przez naturalny las bukowo-dębowy z drzewostanem w wieku ok.140 lat. Ten typ lasu w przeszłoœci występował na wielu wydmach nadmorskich, zanim nie został wyparty przez bory sosnowe; jego stanowisko w Babnicy w pewnym sensie ma więc reliktowy charakter. Największym walorem flory stycznym rezerwatu jest występowanie w nim aż 59 gatunków porostów, z których większoœć roœnie na korze starych buków i dębów. Wiele z nich należy do rzadkich i bardzo rzadkich w Polsce i na Pomorzu, a ponad połowa gatunków rosnących w rezerwacie w Polsce jest zagrożona wymarciem i znajduje się na “Czerwonej liœcie porostów zagrożonych w Polsce”. Wœród nich są również gatunki prawnie chronione, jak granicznik płucnik (Lobaria pulmonaria), brodaczka kępkowa (Usnea hirta) i brodaczka kędzierzawa (Usnea comosa).

Zielone- rezerwat florystyczny utworzony w 1983 r. na powierzchni 17,08 ha (w tym centralna częœć o pow. 7,79 ha pod ochroną œcisłą i 9,29 pod ochroną częœciową). W rezerwacie jest chronione najobfitsze w regionie stanowisko najpiękniejszej krajowej liany (czyli pnącza o zdrewniałej łodydze) – wiciokrzewu pomorskiego (Lonicera periclymenum). Gatunek ten ma centrum występowania w zachodniej Europie, a swój wschodni kraniec zasięgu osiąga na Mierzei Wiœlanej. W Zielonem wiciokrzew znajduje bardzo korzystne warunki dla rozwoju w wilgotnym, acidofilnym lesie brzozowo-sosnowym o bogatej strukturze warstwowej. Występuje on we wszystkich warstwach roœlinnoœci tworząc miejscami zwarty, gęsto splątany gąszcz, pnie się na krzewy i oplata liczne drzewa wspinając się na nie do wysokoœci 20 m.

Woskownica Bielawskiego Biota- rezerwat florystyczny o powierzchni 33 ha został utworzony w 1977 r. dla ochrony stanowiska woskownicy europejskiej (.Myrica gale) – krzewu występującego w Polsce tylko w kilku miejscach w wąskim pasie przymorskim. Rezerwat obejmuje niewielki, sztucznie wydzielony wycinek dużego kompleksu torfowiska Bielawskiego Błota, na którego obrzeżach do niedawna rozciągały się i o/ległe zaroœla tego krzewu.

Moroszka Bielawskiego Biota- rezerwat florystyczny o powierzchni 8,40 ha powstał w 1977 r. w celu ochrony bardzo rzadkiej w Polsce maliny moroszki (.Rubus chamaemorus), gatunku występującego głównie w strefie borealno-arktycznej. Rezerwat jest sztucznie wyciętym fragmentem torfowiska Bielawskiego Błota, które na skutek długotrwałego odwadniania, eksploatacji torfu i wielokrotnych pożarów utraciło już wiele ze swoich botanicznych wartoœci.

Bielawa –  rezerwat “Bielawa” o powierzchni 747,36 ha, w którego granicach znajdą się oba małe obiekty. Jeszcze na początku XX wieku na Bielawskim Błocie dominowały zbiorowiska roœlinne właœciwe dla torfowisk otwartych, tzn. nie poroœniętych lasem. Tworzyły je między innymi różne gatunki torfowców, wrzosiec bagienny (Erie a tetralix), woskownica europejska (Myrica gale) i rosiczka okrągłolistna (Drosera rotun-difolia), modrzewnica (Andromeda polifolia) oraz wełnianka pochwowata (i.riophorum vaginatum) i wąskolistna (E. angustifolia). Można przypuszczać, że właœnie od masowo owocujących wełnianek pochodzi nazwa Bielawskiego Biota (inna etymologia nazwy może być wyprowadzona od mgieł i oparów zalegających nad torfowiskiem). Na obrzeżach dominowały wilgotne wrzosowiska. Współczesne siedliska i szata roœlinna Bielawskich Błot są bardzo silnie zmienione w wyniku odwodnień, eksploatacji torfu i pożarów. Dawne zbiorowiska roœlinne nie zachowały się, a pozostały jedynie pojedyncze gatunki roœlin torfowiskowych, które ze względu na postępującą ciągle degradację siedlisk i sukcesję roœlinnoœci nie-torfowiskowej (leœne, zaroœlowe) są skrajnie zagrożone w swojej egzystencji i występują na pojedynczych stanowiskach. Prowadzone zabiegi ochrony czynnej mają na celu odtworzenia przynajmniej częœci dawnych walorów torfowiska.

Pomimo zmian siedlisk i szaty roœlinnej, przyroda Bielawskiego Błota wciąż odznacza się ogromnymi walorami ornitologicznymi. Jest to jedyne miejsce w Polsce, gdzie regularnie gniazduje kilka par lęczaka (Tringa glareola). Bardzo licznie spotyka się tu żurawie (Grus grus). Oprócz kilku par gniazdowych przebywa tu stado 100-300 osobników nielęgowych i zatrzymują się przelotne stada, liczące nawet do 600 osobników tego gatunku. Wœród ssaków występują jeleń, borsuk, a sporadycznie łoœ.

Zwiedzając w/w Rezerwaty Nadmorskie można skorzystać z bogatej bazy noclegowej oferujących pokoje, noclegi, kwatery w DW, apartamentach, czy hotelach w miejscowoœciach takich jak Władysławowo, Jastrzębia Góra, Karwia, Ostrowo, Chłapowo, i wiele innych nadmorskich miejscowoœci. Prawie z każdego zakątka Polski można dotrzeć do Władysławowa i innych miejscowoœci koleją, czy PKS. Na miejscu można skorzystać z usług Radio Taxi Władysławowo tel. 666 865 344 , lub 58 674 26 26

wzor. na mat. A. Janty

W dłuższych okresach tzw. spokoju, w wyniku sukcesji roœlinnej  zbiorowiska roœlin zielnych przekształcają się w zbiorowiska zaroœlowe, w posta­ci nie spotykanej poza klifami. Buduje je głównie rozpowszechniony na klifach rokitnik zwyczajny. Jest to gatunek niezwykle ekspansywny – jego młode okazy rozwijające się z nasion wkraczają już do pionierskich zbiorowisk roœlinnoœci zielnej, natomiast starsze osobniki dodatkowo rozprzestrzeniają się dzięki odro­œlom korzeniowym, przemieszczanym wskutek obsuwów lub osypywania się podłoża. Ponadto rokitnik, dzięki symbiozie z mikroorganizmami wiążącymi wol­ny azot z powietrza, może zasiedlać gleby ubogie w ten składnik, stąd też często roœnie on na inicjalnych glebach piaszczystych i gliniastych. Dzięki temu krzew ten bardzo silnie umacnia stoki klifów, tworząc zwarte, kilkumetrowej wysokoœci zaroœla. Poza rokitnikiem buduje je także jarząb pospolity (jarzębina) Sorbus au- cuparia, bez czarny Sambucus nigra, róża dzika Rosa canina, głóg jednoszyjkowy Crataegus monogyna, klon jawor Acer pseudoplatanus, osika Populus trémula, czereœnia dzika Cerasus avium, wierzba iwa Salix caprea, lipa drobolistna Tilia cordata. Powłokę zielną tworzą w nich gatunki z różnych grup ekologicznych – leœne, zaroœlowe, łąkowe, a nawet ruderalne. Niektóre z nich, np. pokrzywa zwyczajna Urtica dioica, przytulia czepna Galium aparine i kłobuczka pospolita Torilis japónica są roœlinami nitrofilnymi (azotolubnymi). W starych płatach zaroœli wzrasta rola drzew. Są one zróżnicowane w zależnoœci od geologicznej budowy zbocza oraz intensywnoœci procesów stokowych. Na aktywnych klifach, w których znajdują się wysięki wód zasobnych w węglan wapnia, rozwinęły się lasy z młodymi drzewostanami budowanymi przez jawora Acer pseudoplatanus, jarzębinę i jesiona Fraxinus excelsior. Dzięki dużej żyznoœci stale wilgotnej gleby, lasy te swą strukturą i składem flory stycz­nym wykazują wiele cech wspólnych z łęgami, a intensywnie zachodzące procesy stokowe dodatkowo sprawiają, że pod pewnymi względami przypominają one górskie lasy jaworowe. Z najbardziej wyróżniających się cech charakterystycznych dla jarzębinowo-jaworowych lasów na klifach wymienić należy duże zwarcie i bo­gactwo gatunkowe drzewostanu i warstwy krzewów, podobnie jak w omówionych wczeœniej zaroœlach. W wielogatunkowym runie często licznie ro­sną między innymi takie roœliny jak wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum, bluszcz pospolity Hederá helix, żankiel zwyczajny Sanícula europaea, czerniec gronkowy Actaea spicata, marzanka wonna Galium odoratum, pierwiosnka le­karska Primula veris. Najlepiej wykształcone fitocenozy lasów jarzębinowo- jaworowych występują w okolicach Rozewia i Lisiego Jaru. Całkowicie różny od lasów z jarzębiną i jaworem charakter mają lasy bukowe, które zajmują największą powierzchnię w rezerwacie na Rozewiu. Brak abrazji spowodowany wybudowaniem na początku stulecia betonowej opaski u podnóża klifu umożliwił bukom osiągnięcie okazałych rozmiarów i sędziwego wieku; naj­starsze z nich mają 160 lat, a większa częœć drzewostanu o wysokoœci 20-30m liczy około 100 lat. Pod zwartym drzewostanem warstwa krzewów zwy­kle jest bardzo uboga. W na ogól bujnym runie często doœć licznie roœnie między innymi marzanka wonna, żankiel zwyczajny, podagrycznik pospolity Aegopo- dium podagraria, bluszcz pospolity, zawilec gajowy Anemone nemorosa, fiołek leœny Viola reichenbachiana i wiechlina gajowa Poa nemoralis. Ten typ lasu zo­stał zaliczony do zespołu żyznej buczyny pomorskiej Melico-Fagetum. Podobny charakter ma las bukowy porastający zbocza Lisiego Jaru, rozcinającego krawędŸ Kępy Swarzewskiej na granicy z klifem. Znacznie uboższym ranem, budowanym przez pospolite gatunki acidofilne oraz mchy, odznacza się kwaœna buczyna niżo­wa Luzulo pilosae-Fagetum. Jej nieliczne płaty występują również na Rozewiu, lecz z reguły w wyższych i bardziej nachylonych partiach zboczy niż zajętych przez żyzną buczynę. Roœlinnoœć zalewowych i zatorfionych brzegów Do najbardziej wartoœciowych pod względem przyrodniczym składników szaty roœlinnej Parku należą zbiorowiska halofilne (słonolubne), które są typem roœlin­noœci najbardziej specyficznym dla podmokłych i zasolonych niskich brzegów nadmorskich. Na polskim wybrzeżu koncentrują się one na zaledwie kilku odcin­kach, najczęœciej w obszarach przyujœciowych rzek oraz nad brzegami płytkich, zatorfionych zatok. Są to wyraŸnie zanikające składniki roœlinnoœci przybrzeżnej. Największe nagromadzenie solnisk znajduje się na Wolinie i Uznamie, a drugim pod względem zajmowanej powierzchni są obrzeża Zatoki Puckiej. Rozległe, za- torfione tereny, silnie podtapiane wiosną i wczesnym latem, zalewane słoną wodą w czasie sztormowych spiętrzeń wody w Zatoce, stwarzają dogodne siedliska dla roœlin wymagających zasolonej gleby lub znoszących takie warunki. Względnie dobrze zachowane, duże płaty slonoroœli zachowały się w północnej, przyzatoko- wej częœci Meandru Kaszubskiego, z koncentracją w okolicy ujœcia Redy, w rezerwacie “Beka”. Mniejsze stanowiska znajdują się we Władysławowie (Sło­ne Łąki), w Rewie (Rzeczne Łąki) i w okolicy Jastarni (Torfowe Kłyle). Na roœlinnoœć halofilną nad Zatoką Pucką składają się trzy zbiorowiska: halofilna łąka, czyli słonawa Juncetum Gerardi, półhalofilny szuwar oczeretowy Scinetum maritimi i zespół muchotrzewa solniskowego i mannicy odstającej Puccinełlio- Spergularietum. Slonawa ma fizjonomię niskiej murawy. Dominuje w niej sit Gerarda Juncus ge­rardi, a spoœród innych roœlin halofilnych rosną między innymi: miecznik nadmorski Glaux maritima, babka nadmorska Plantago maritima, œwibka mor­ska Triglochin maritima, ostrzew rudy Blysmus rufus, koniczyna rozdęta Trifolium fragiferum, centuria nadbrzeżna Centaurium littorale i kilka innych gatunków. Stałymi składnikami slonaw są także niektóre roœliny niehalofilne, jak mietlica rozłogowa Agrostis stolonifera, pięciornik gęsi Potentilla anserina, ko­strzewa czerwona Festuca rubra i inne. Drugim szeroko rozprzestrzenionym zbiorowiskiem jest półhalofilny szuwar Scir- petum maritimi, który w obniżeniach terenu ze stagnującą słonawą wodą tworzy liczne, różnej wielkoœci płaty. Występuje on w mozaikowym układzie z szuwara­mi trzcinowymi i halofilnymi łąkami oraz pasowo wzdłuż rowów i kanałów. W fitocenozach tego szuwaru dominują dwa podstawowe gatunki o około metro­wej wysokoœci – sitowiec nadmorski Bulboschoenus maritimus i oczeret Taberanemontana Schoenoplectus tabernaemontani, które rosną wspólnie lub tworzą jednogatunkowe skupienia. Na znikomych powierzchniach w rezerwacie “Beka” oraz kolo Władysławowa występuje rzadko w Polsce spotykany zespół mannicy odstającej Puccinellia di- stans i muchotrzewa solniskowego Spergularia salina – Puccinellio- Spergularietum. Jest to zbiorowisko pionierskie, które w kompleksie słonaw za­siedla miejsca wolne od roœlinnoœci lub z darnią zniszczoną np. przez buchtujące dziki. Niewielkie zasolenie podłoża na przymorskich solniskach w Polsce i wtórny cha­rakter roœlinnoœci większoœci naszych słonaw powodują, że halofity i ich specyficzne zbiorowiska są nietrwałym elementem szaty roœlinnej. Najlepiej utrzymują się one w warunkach ekstensywnego użytkowania. Umiarkowany wy­pas i okresowe koszenie chronią fitocenozy halofilne przed konkurencją ze strony pospolitych roœlin szuwarowych i łąkowych, zwłaszcza trzciny pospolitej Phrag- mites australis i mietlicy rozłogowej Agrostis stolonifera, a także przed rozwojem zaroœli wierzbowych. W częœciach przymorskich nizin położonych dalej od morza i poza zasięgiem wód słonawych, rozwijają się niewielkie płaty słodkich łąk. Ich największe po­wierzchnie znajdują się w rezerwatach “Beka” i “Słone Łąki”/Władysławowo, Jastarnia, Karwia, Karwińskie Błota/ oraz w ich pobliżu, gdzie wilgotne gleby najczęœciej są pod wpływem wód sączących się spod przyle­głych wysokich zboczy wysoczyzn morenowych. Fizjonomia i skład florystyczny słodkich łąk zasadniczo różnią się od słonaw. Ro­sną też między innymi jaskry – ostry Ranunculus acris i rozłogowy. Wężownik Polygonum bistorta, firletka poszarpana Lychnis flos-cuculi i ostrożeń warzywny Cirsium oleraceum. Łąki te najczęœciej należą do zespołu łąki rdesto- wo-ostrożeniowej Cirsio-Polygonetum. Na podobnym typie siedlisk, lecz w miejscach intensywnie wypasanych niekiedy dochodzi do masowego rozwoju situ rozpierzchłego Juncus effusus, którego kępy rozrastając się opanowują znaczne powierzchnie; takie płaty pastwiska sitowego są między innymi w “Rzecznych Łąkach”. Lokalnie na bagnistych brzegach Zatoki, a także w stale podtopionych zagłębie­niach w kompleksie słonych i słodkich łąk /Swarzewo, Władysławowo/, występują szuwary trzcinowe Phragmitetum australis. Panuje w nich trzcina, w sprzyjających warunkach osią­gająca wysokoœć nawet do trzech metrów, a towarzyszą jej na ogół nieliczne inne gatunki szuwarowe. Z tych naturalnych stanowisk trzcina rozprzestrzenia się bar­dzo szybko na słone łąki i pastwiska po zaniechaniu lub drastycznym ograniczeniu ich użytkowania i szybko z nich wypiera wszystkie roœliny łąkowe. Na terenie Parku trzcina stanowi najpoważniejsze zagrożenie dla roœlinnoœci halo- filnej, również i tej chronionej na terenie rezerwatów; największe i stale powiększające się powierzchnie takich trzcinowisk powstałych na dawniejszych słonawach znajdują się w Bece i na Rzecznych Łąkach. Innym zagrożeniem dla roœlinnoœci halofilnej jest wysłodzenie siedliska wskutek ustania zalewów woda­mi słonawymi; proces ten stwierdzono w okolicy Jastarni (Torfowe Kłyle), gdzie obecnie roœliny halofilne szybko ustępują. Roœlinnoœć zatorfionych nizin przymorskich i pradolin. Tylko niewielkie fragmenty krajobrazu znajdują się w formalnych gra­nicach Parku, a mianowicie w rezerwacie Piaœnickie Łąki i w wąskim przymorskim pasie pradoliny Redy, natomiast dominuje on w otulinie. Współcze­œnie głównym typem roœlinnoœci w zatorfionych obniżeniach są łąki, pastwiska i użytki zielone, zajmujące pierwotne siedliska dawnych bagien, które zostały osuszone i odlesione. Pod względem florystycznym dzisiejsza roœlinnoœć tych te­renów jest bardzo monotonna, często złożona niemal wyłącznie z mieszanek sianych traw. Wyjątkiem jest fragment łąk, który należy do najcenniejszych ele­mentów nie tylko szaty roœlinnej Parku, lecz całego Pomorza. Są to zmiennowilgotne łąki trzęœlicowe Molinietum medioeuropaeum, chronione w re­zerwacie “Piaœnickie Łąki”. Ich siedliska są bardzo specyficzne. Są to częœciowo zmineralizowane torfy niskie lub gleby torfowo-mineralne, które są zalane lub sil­nie podtopione od jesieni do wczesnego lata, natomiast przesuszane pod koniec lata. Panującym gatunkiem na zmiennowilgotnych łąkach jest trawa trzꜳica mo­dra Molinia caerulea. Utrzymujące się długie podtopienie oraz niska jakoœć pokarmowa siana powodowały, że łąki tego typu niegdyœ były koszone póŸnym latem, a siano z nich wykorzystywano jako œciółkę dla zwierząt domowych. W tak specyficznych warunkach siedliskowych i pod wpływem ekstensywnego użytkowania powstała bardzo swoista kombinacja gatunków budujących zbioro­wisko. Jedną z jego cech jest liczne występowanie dużych, pięknie kwitnących bylin, jak kosaćca syberyjskiego Iris sibirica i mieczyka dachówkowatego Gla­diolus imbricatus, i innych mniej efektownych, lecz równie rzadkich roœlin – między innymi fiołka mokradłowego Viola stagnina, selernicy żyłkowanej Cni- dium dubium, turzycy buxbauma Car ex buxbaumi i okrzynu łąkowego. I.aserpitium prutenicum. Obecnie w związku z powszechną intensyfikacją gospo­darki łąkarskiej, zmiennowilgotne łąki trzęœlicowe w całej Europie należą do rzadkoœci, a ogromna częœć rosnących na nich roœlin jest zagrożona wyginięciem lub miejscami już wymarła. Kolejnym charakterystycznym składnikiem pobagiennych siedlisk są łozowiska Salicetum pentandro-cinereae, czyli zaroœla budowane głównie przez krzewiaste wierzby, zwłaszcza wierzbę szarą Salix cinerea, uszatą S. aurita i pięciopręciko- wą S. pentandra. Częstą domieszką jest w nich brzoza brodawkowata i omszona, osika Populus trémula i kruszyna Frangula alnus. Runo tworzą bardzo rozmaite roœliny zielne, między innymi łąkowe, szuwarowe i przejœciowotorfowiskowe. Szczególnym elementem w krajobrazie Równiny Błot Przymorskich są Bielaw­skie Błota. Jeszcze na początku XX wieku był to, jak na polskie warunki ogromny, zajmujący powierzchnię około 20 km2 kompleks torfowiskowy, którego centrum zajmowało rozlegle, bezdrzewne torfowisko wysokie. Torfowiska tego typu mają bardzo specyficzną florę, a dla większoœci roœlin są całkowicie niedo­stępne, gdyż są to siedliska silnie podmokłe, bardzo kwaœne i skrajnie ubogie pod względem troficznym. Ta ostatnia cecha wynika z faktu, że jedynym Ÿródłem wo­dy i związków odżywczych na torfowiskach wysokich są wody opadowe. W konsekwencji ich roœlinnoœć wybitnie różni się od roœlinnoœci torfowisk ni­skich zasilanych przez żyzne wody gruntowe, a diametralnie odbiega od występującej na glebach mineralnych. Obecnie, po kilkudziesięciu latach intensywnego odwadniania Bielawskich Błot, prowadzonej tam do niedawna eksploatacji i wielokrotnych pożarach, z typowych dla torfowisk wysokich mszarów nie pozostały nawet fragmenty. Ocalałe resztki pokładu torfu są pokryte przez wrzosowiska, zwarte zaroœla, podrost brzóz, głów­nie brzozy omszonej, a także skrajnie przesuszone postaci boru bagiennego. Jedynymi œladami dawnej szaty roœlinnej są występujące w wilgotnych wyrobi­skach pozostałych po wybranym torfie nieliczne pospolite gatunki torfowiskowe, np. wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum i wąskolistna E. angustifo- lium, żurawina błotna Oxycoccus quadripetalus, miejscami również bagno zwyczajne Ledum palustre i niewielkie skupienia mchów torfowców. W połu­dniowo-zachodniej częœci torfowiska zachowały się ponadto resztki, w przeszłoœci rozległych, zaroœli woskownicy europejskiej Myrica gale oraz kilka niewielkich skupień maliny moroszki Rubus chamaemorus. Woskownica na Bie­lawskim Błocie tworzy zaroœla nieco bogatsze niż w zagłębieniach między wydmowych koło Białogóry, gdyż torf i zalegający pod nim gruboziarni­sty piasek są nieco zasobniejsze w związki odżywcze. W zaroœlach tych częœciej występują krzewiaste wierzby (głównie wierzba szara), pojedyncze gatunki typo­we dla kwaœnych torfowisk niskich, np. pięciopalecznik błotny Comarum palustre, gorysznik błotny Peucedanum palustre, mietlica psia Agrostis canina, a także roœliny bagienne, jak na przykład skrzyp bagienny Equisetum fluviatile. Bardzo silnym przeobrażeniom uległy również płytko zatorfione i mineralne obrzeża Bielawskich Błot. Tylko w niewielu miejscach utrzymują się na nich zbiorowiska typu wilgotnych lub suchych wrzosowisk i muraw o różnym stopniu zwarcia, gdyż przeważająca częœć ich powierzchni została obsadzona sosną. Pierwsze z nich rozwijają się w niewielkich zaklęœnięciach terenu, gdzie na jało­wym piasku występuje płytka warstwa silnie kwaœnego i wilgotnego humusu. Typowym zbiorowiskiem na takich siedliskach jest mszarnik wrzoœcowy Erice- tum tetralicis, którego stałymi składnikami jest wrzos zwyczajny, wrzosiec bagienny, turzyca pospolita Carex nigra, wełnianka wąskolistna, wełnianeczka darniowa Baeotrychon (Trichophorum) caespitosum, sit sztywny Juncus squar- rosus, a w warstwie naziemnej liczne gatunki porostów i pospolite mchy, głównie Hypnum cupressiforme var. ericetorum. W najbardziej wilgotnych miejscach mogą ponadto rosnąć żurawina błotna, nieliczne mchy torfowe i bardzo młode osobniki woskownicy europejskiej. Suchsze siedliska sprzyjają rozwojowi typowych wrzosowisk, w których brak jest gatunków torfowiskowych, a masowo rosnącemu wrzosowi towarzyszą pospolite roœliny łąkowe i murawowe. Bardzo niewielkie i rozproszone powierzchnie są pokryte przez bliŸniczyska (psiary), czyli zwarte, niskie murawy, budowane przez rosnącą w zbitych kępach bliŸniczkę psią trawkę Nardus stricta. Pod względem gospodarczym są to nie­użytki, które powstają w wyniku intensywnego wypasu bydła lub owiec na jałowych siedliskach ubogich łąk, wrzosowisk i kwaœnych, przesuszonych torfo­wisk niskich, a także na piaszczystych pagórkach stanowiących wyspy w kompleksie łąk na torfach. Na obrzeżach Bielawskiego Biota stosunkowo naj­częœciej spotkać można najwilgotniejszą postać bliŸniczysk – mokrą psiarę, w której obok panującej psiej trawki stale rosną między innymi sit sztywny, tu­rzyca pospolita i mietlica pospolita Agrostis capillaris, a pojedynczo również wrzos, wrzosiec i inne gatunki wrzosowiskowe i łąkowe. Znacznie rzadsza jest suchsza od poprzedniej psiara krzyżownicowa Polygalo-Nardetum, w której wœród panującej bliŸniczki roœnie między innymi charakterystyczna krzyżownica zwyczajna Poły gala vulgaris i storczyk podkolan biały Platanthera bifolia. Poje­dyncze płaty tej psiary, poza obrzeżami Bielawskiego Błota, występują również w “Piaœnickich Łąkach”. Również niewielkie powierzchnie zajmują luŸne, psammofilne murawki na jało­wych piaskach. Roœnie w nich głównie kępowa trawa o charakterystycznych szarych i sztywnych liœciach – szczotlicha siwa Corynephorus canescens, a także inne pospolite gatunki piaskolubne, np. jastrzębiec kosmaczek Hieracium pilosel- la, szczaw polny Rumex acetosella, chroszcz nagołodygowy Teesdalea nudicaulis, rogownica pięciopręcikowa Cerastium semidecandrum. Wzdłuż południowych i wschodnich krańców Bielawskiego Błota/Karwia/ zachowały się bardzo płytkie, okresowo wysychające naturalne jeziorka, w których bytuje zaled­wie kilka skąpożywnych roœlin, głównie sit drobny Juncus bulbosus. W jednym ze zbiorników, w pobliżu Czarnego Młyna, roœnie bardzo rzadko spotykana jeżo- główka poœrednia Sparganium angustifolium.

Roœlinnoœć wysoczyzn morenowych. Znacznie wyniesione ponad poziom morza wysoczyzny morenowe stanowią bar­dzo niewielką częœć powierzchni Parku, natomiast zasadniczą rolę przestrzenną odgrywają w otulinie. Niegdyœ były one pokryte lasami liœciastymi, głównie bu- kowo-dębowymi, a obecnie w ogromnej częœci są to obszary bezleœne, zajęte głównie przez pola uprawne lub pastwiska. Wyjątkiem jest Kępa Ostrowska/Ostrowo/ i pół­nocny fragment Kępy Swarzewskiej/Swarzewo/ poroœnięte przez sadzone drzewostany sosnowe. Najbardziej interesujące zbiorowiska roœlinne zajmują stosunkowo nie­wielkie powierzchnie wysoczyzn, ograniczone zwykle do tak zwanych nieużytków gospodarczych. Są to przede wszystkim wrzosowiska i różne zaroœla, których rola gospodarcza jest wprawdzie niewielka, ale odznaczają się one ogromnymi walorami biocenotycznymi i krajobrazowymi, kontrastując tym z mo­notonnymi krajobrazami rolniczymi. W związku z nadmorskim położeniem, wiele z nich wykazuje pewne swoiste cechy regionalne. W okresie wiosny, która na wybrzeże przychodzi około trzech tygodni póŸniej niż w centralnej częœci kraju, na wysokich zboczach Kępy Puckiej i Swarzewskiej, a miejscami także wewnątrz wysoczyzn, niezwykle wyraŸnie rysują się czyżnie, czyli cierniste zaroœla tarninowo-głogowe Pruno-Crataegetum, obsypane białymi kwiatami tarniny Prunus spinosa i głogów – jednoszyjkowego i dwuszyjkowego Crataegus monogyna i C. laevigata. Wraz z nimi doœć obficie rosną dzikie róże, głównie Rosa canina, i różne gatunki jeżyn Rubus sp. div. Towarzyszy im lesz­czyna Corylus avellana, grab Carpinus betulus, rzadziej osika Populus trémula, a czasem nawet oba gatunki dębu – szypułkowy i bezszypulkowy Quercus robur i Q. petraea. Runo czyżni tworzą zarówno gatunki leœne, jak np. wiechlina gajo- wa Poa nemoralis i gwiazdnica wielkokwiatowa Stellaria holostea, jak i nieleœne, z których najważniejszą grupą są pospolite roœliny łąkowe. Zaroœla tar- ninowo-głogowe przestrzennie i dynamicznie są związane z lasami grądowymi i żyznymi dąbrowami. Oznacza to, że mogą one zarówno występować na brzegu tych lasów jako tzw. zbiorowiska okrajkowe, jak i stanowić ich postaci bardzo sil­nie zniekształcone, wreszcie mogą być przedleœnym etapem powrotu lasu na swoje dawne miejsca. PóŸniej, na przełomie maja i czerwca, niezapomniany widok przedstawiają odci­nające się od otoczenia złocistożółte zaroœla kwitnącego żarnowca miotlastego Cytisus scoparius, dorastającego do 2,5 metra wysokoœci. Często też roœnie w nich jeżyna leszczynolistna Rubus cotylifolius i pofałdowana R. plicatus, a po­jedynczo mogą rosnąć głogi i inne krzewy oraz młode drzewa. W bogatej w gatunki warstwie zielnej stałym składnikiem są trawy, zwłaszcza kłosówka miękka Holcus mollis i mietlica pospolita Agrostis vulgaris. Największe skupie­nia zaroœli Holco mollis-Cytisetum scopariae są na zboczach Wąwozu Chłapowskiego (planowany rezerwat Rudnik), gdzie są szczególnie malownicze na tle morza, oraz w planowanym użytku ekologicznym w Jastrzębiej Górze. Zaroœla żamowcowe są antropogenicznym zbiorowiskiem, tworzącym się samo­rzutnie na ekstensywnych pastwiskach oraz odłogach. Występują one w tych okolicach, w których pierwotnie występowały lasy z panującym dębem bezszy- pułkowym. Zamowczyska są więc ich zbiorowiskiem zastępczym, a jednoczeœnie najbardziej pionierskim typem zaroœli, które w procesie wtórnej sukcesji poprzedzają powrót lasu. Zaroœla żarnowca, w zależnoœci od sposobu użytkowania tere­nu, mogą utrzymywać się od kilku do nawet kilkudziesięciu lat. Nie niszczone przekształcają się w inne zbiorowiska krzewiaste, a w końcu w lasy. PóŸnym latem przypada optimum rozwoju wrzosowisk. W granicach Parku i jego otulinie są reprezentowane przez kilka odrębnych zbiorowisk, występujących w różnych kompleksach roœlinnoœci. Z nielicznymi wyjątkami są to zbiorowiska antropogeniczne, powstałe i utrzymujące się w wyniku wypasu, czasem okreso­wego wypalania roœlinnoœci i wielu innych form użytkowania. Pomimo tak prozaicznej genezy, odznaczają się one niepowtarzalnym pięknem. Największy i najbardziej interesujący kompleks wrzosowisk na wysoczyznach ukształtował się w północno-wschodniej częœci Kępy Swarzewskiej, zwłaszcza na zapleczu Jastrzębiej Góry i wzdłuż szosy w kierunku Władysławowa. Wrzosowi­ska wytworzyły się tu spontanicznie na ekstensywnie użytkowanych pastwiskach, założonych na miejscu dawniej rosnących lasów bukowo-dębowych, kwaœnych buczyn i miejscami grądów. Już w XII i XIII wieku zostały one wykarczowane w południowej częœci Kępy Swarzewskiej, a ostatnie ich fragmenty zniszczono w XIV i XV wieku. Wrzosowiska jeszcze do niedawna prezentowały się jak ma­lowniczy, nieporównywalny z niczym ogród na zboczach Lisiego Jaru/Jastrzębia góra/ i skłonie Kępy Swarzewskiej w kierunku Bielawskiego Błota. Dzisiaj ten niegdyœ rozległy kompleks jest rozdrobniony i silnie zniekształcony, miejscami zdewastowany i zaœmiecony, a częœciowo wtórnie zalesiony. Wszystkie cechy wrzosowisk i zaroœli sprawiają, że dotąd ocalałe ich resztki po­winny być chronione przed postępującą i powszechną dewastacją.

Wyk. mat. NPK. Pr. zb. A. Janty

Występująca wszelkiego rodzaju roœlinnoœć nadmorskich wydm.

Tereny obszarów najbardziej zróżnicowanych przyrodniczo i krajobrazowo, leżące w obszarach Narodowego Parku Krajobrazowego w Gdańsku obejmują tereny między innymi /Redy, Dębki, Białogóra, Karwia, Karwińskie błota, Ostrowo, Jastrzębia Góra, Rozewie, Władysławowo, Zatoka Pucka, Półwysep Helski w tym Chałupy, KuŸnica, Jastarnia, Jurata i Hel i wiele innych miejscowoœci/.

Roœlinnoœć porastająca podłoże zbudowane z piasków morskich należy do najbar­dziej znamiennych składników szaty roœlinnej Parku. Na wydmowym brzegu od strony otwartego morza /od Władysławowa poprzez Chałupy, KuŸnicę, Jastarnię, Juratę i Hel /, tworzy ona rozbudowany i zróżnicowany układ strefowy, budowany przez dwa podstawowe typy zbiorowisk – psammofilne (piaskolubne) i borowe. Miejscami przeplatają się z nimi nieleœne i leœne fitocenozy wilgotnych zagłębień międzywydmowych. Układ ten jest znacznie uboższy i wyraŸnie od­mienny na brzegach Zatoki Puckiej /Swarzewo, Władysławowo,Chałupy, KuŸnica, Jastarnia/, których roœlinnoœć istotnie różni się od częœci lądu sąsiadującej z otwartym morzem; składają się na nią niskie murawki psam- mofilne (napiaskowe), wrzosowiska i zaroœla, natomiast brak jest wysokich wydm.

Warunki panujące na plaży, zwłaszcza od strony otwartego morza /Jastrzębia góra, Władysławowo/, są bardzo nie­korzystne dla roœlin. Ich rozwój jest ograniczany przede wszystkim przez nieustabilizowane i skrajnie ubogie podłoże oraz niszczącą działalnoœć wiatru i sztormów, na które latem nakłada się oddziaływanie plażowiczów.
Na granicy zasięgu fal zalewających plażę gromadzi się kidzina, czyli wyrzucone przez morze i rozkładające się różnorodne szczątki organiczne pochodzące z lądu i /, wody – patyki i obumarłe roœliny bentosowe (tj. zakorzenione na dnie), np. zo- slera morska, zamętnica, różne gatunki dużych glonów – taœmy, gałęzatki, widlika, rozróżka, kłoska i morszczynu. Na tym podłożu, bogatym z związki od­żywcze, wykształcają się specyficzne, wilgociolubne zbiorowiska, budowane I ii zez nitrofilne (azotolubne) roœliny znoszące niewielkie zasolenie. Przewodnimi gatunkami tych fitocenoz są rukwiel nadmorska Cakile maritima i solanka kol­czysta Salsola kali. Osiedlają się tu ponadto liczne, często przypadkowe roœliny, między innymi łąkowe, namuliskowe, a nawet ruderalne.

Szata roœlinna
Nowej rozwijają się wyłącznie na brzegach Zatoki Puckiej  i rozwija się gdyż  istnieją odpowiednie dla nich siedliska.
W wyższej częœci plaży, u podnóża wydmy przedniej, występują typowe nadmor­skie psammofity, jak honkenia piaskowa Honckenya peploides, piaskownica zwyczajna Ammophila arenaria i jej mieszaniec z trzcinnikiem piaskowym A. x baltica, wydmuchrzyca piaskowa Elymus europaeus i wspomniane wczeœniej rukwiel i solanka. Roœliny te zatrzymują piasek transportowany przez wiatr, pro­wadząc w ten sposób do powstania i rozwoju inicjalnych wydm – wydmy przedniej. Porastająca ją luŸna roœlinnoœć składa się z zaledwie kilku wymienio­nych wyżej gatunków. Zbiorowisko to jest okreœlane jako zespół piaskownicy i wydmuchrzycy w postaci z honkenią, czyli Elymo-Ammophiletum honckenyeto- sum.
Następną strefę tworzy wydma biała – mniej lub bardziej regularny wał wydmo­wy, zwykle o wysokoœci od kilku do kilkunastu metrów. Piasek jest tu nieustabilizowany, a nazwa tej formy pochodzi od białego koloru czystego, po­zbawionego próchnicy piasku, gdyż wszystkie szczątki obumarłych roœlin są z niego wywiewane; odczyn podłoża na wydmie białej jest obojętny. Zbiorowi­skiem roœlinnym białej wydmy jest typowo wykształcony zespół piaskownicy zwyczajnej i wydmuchrzycy piaskowej. Te okazale trawy wraz z kilkoma innymi, jak kostrzewą czerwoną Festuca rubra ssp. arenaria i piaskownicą “bałtycką” Ammophila x baltica, doskonale znoszą zasypywanie piaskiem, a niektóre wręcz go potrzebują. Zagęszczająca się w miarę rozwoju roœlin wysoka darń stabilizuje piasek i skutecznie umacnia wydmowe podłoże, przez co przygotowuje warunki dla powstania następnego zbiorowiska – zespołu kocanek i jasieńca piaskowego Helichryso-Jasionetum charakterystycznego dla kolejnej strefy – wydmy szarej. Występujący na niej względnie ustabilizowany piasek ma jasno szarą barwę po­chodzącą od tworzącego się zaczątkowego poziomu próchnicznego. Z tego materiału wykształca się też inicjalna gleba typu regosolu o lekko kwaœnym od­czynie. Cechy te powodują, że to stadium rozwoju wydm nazwano wydmą szarą. Typowym dla niej zbiorowiskiem jest psammofilna, niska murawa – Helichryso- Jasionetum, która florystycznie jest znacznie bogatsza od poprzednio opisanego zespołu piaskownicy i wydmuchrzycy. Buduje ją głównie gęstokępkowa trawa szczotlicha siwa Corynephorus canescens, szaro, filcowato owłosione kocanki piaskowe Helichrysum arenarium, jasieniec piaskowy Jasione montana var. lito- ralis, jastrzębiec baldaszkowy Hieracium umbellatum var. dunense et linariifolium, turzyca piaskowa Carex arenaria, bylica polna Artemisia campe- stris var. sericea oraz stale, choć nielicznie rosnące roœliny wydmy białej. Względnie częstym składnikiem jest symbol roœlinnoœci nadmorskiej – mikołajek nadmorski Eryngium maritimum, który tu znajduje optymalne dla siebie warunki rozwoju. Psammofilne murawki wydmy szarej, obok wyliczonych roœlin zielnych, charakteryzują się występowaniem tzw. warstwy przyziemnej, budowanej przez mchy i porosty, spoœród których licznie występują chrobotki osiągając też znacz­ne pokrywanie. Często pojawiają się też młode sosny – pionierzy boru nadmorskiego.
Nieco odmienne nadmorskie murawy psammofilne wykształcają się na wydmach otaczających Zatokę Pucką. Bezpoœrednio z wąskim pasem plaży, w dużej częœci pokrytej kidziną, graniczy niski i na ogół również wąski pas wydmowy. Występu­jące na nim murawy są florystycznie bogatsze od porastających wydmy od strony otwartego morza i nie wykazują tak wyraŸnego układu strefowego. Dominuje w nich turzyca piaskowa i wydmuchrzyca piaskowa, którym towarzyszy piaskow­nica zwyczajna i kilka innych nadmorskich psammofitów, w tym mikołajek nadmorski i groszek nadmorski Lathyrus maritimus, a także doœć spora liczba ro­œlin mniej typowych dla wydm nadmorskich.
W kompleksie zbiorowisk psammofilnych, zwłaszcza na wydmie szarej, a także na niewielkich polankach w borach sosnowych porastających wydmy nadmor­skie, występują różne zbiorowiska budowane głównie przez krzewinki, tj. niewysokie wieloletnie roœliny o zdrewniałych pędach. Do tej grapy fitocenoz na­leżą bardzo interesujące, typowo przymorskie wrzosowiska, nazywane bażyniskami Carici arenariae-Empetretum, które stosunkowo najczęœciej wystę­pują w okolicach Białogóry. Najczęœciej dominuje w nich bażyna czarna Empetrum nigrum i wrzos Calluna vulgaris. Stałymi, lecz iloœciowo mniej zna­czącymi składnikami są nadmorskie psammofity, a z roœlin zarodnikowych liczne porosty. To naturalne zbiorowisko jest obecnie zagrożone przez powszechne zale­sianie wydm nadmorskich sosną. Gdzieniegdzie na szarych wydmach spotyka się niewielkie, naturalne płaty niskich zaroœli wierzby piaskowej Salix arenaria. Na­tomiast występujące miejscami zaroœla róży pomarszczonej Rosa rugosa, o charakterystycznych dużych kwiatach i owocach, oraz wierzb, głównie waw- rzynkowej Salix daphnoides, są efektem sztucznych nasadzeń, prowadzonych w celu stabilizacji ruchomego podłoża.
Kolejnym po murawach i wrzosowiskach zbiorowiskiem w sukcesji roœlinnej na wydmach nadmorskich jest bażynowy bór nadmorski Empetro nigri-Pinetum. Występuje on wyłącznie na wybrzeżu wydmowym na Półwyspie Helskim i na za­chód od Jastrzębiej Góry. Jest to zbiorowisko o bardzo specyficznej fizjonomii. Z powodu ubóstwa gleb na wydmach sosny budujące drzewostan są niskie, z krzywymi pniami i silnie rozgałęzione. W miejscach najbardziej wystawionych na działanie silnych wiatrów od morza korony drzew są ponadto asymetryczne, silniej rozwinięte od strony zawietrznej i pochylone z wiatrem; taki pokrój drzew nazywamy sztandarowym.
Bór bażynowy, w odróżnieniu od œródlądowych borów sosnowych, odznacza się występowaniem kilku gatunków. Należy do nich między innymi wymieniana już krzewinka bażyna czarna, od której zespół bierze swą nazwę, storczyki tajęża jed­nostronna Goodyera repens i listera sercowata Listera cordata oraz gruszyczka jednokwiatowa Moneses uniflora.
W związku ze zróżnicowaniem warunków wodnych na wydmach, bór nadmorski występuje w kilku postaciach. Najsuchsza z nich zajmuje szczyty wydm i odzna­cza się obfitym występowaniem licznych gatunków porostów; jest to nadmorski bór chrobotkowy Empetro nigri-Pinetum cladonietosum. Nieco mniej suche sie­dliska zajmuje bór graszyczkowy Empetro nigri-Pinetum piroletosum, w którym stale i często doœć licznie występują różne gatunki gruszyczek i paprotka zwy­czajna Polypodium vulgare. Fitocenozy boru gruszyczkowego występują stosunkowo rzadko na terenie Parku, natomiast najszerzej rozprzestrzenioną w nim postacią boru jest podzespół typowy Empetro nigri-Pinetum typicum.

Najwilgotniejsze siedliska zajmowane przez bór nadmorski, położone w piaszczy­stych zagłębieniach międzywydmowych o lustrze wody gruntowej na głębokoœci 40-70 cm pod powierzchnią gruntu, zajmuje podzespół wilgotny boru Empetro nigri-Pinetum ericetosum. Charakteryzuje się on m.in. występowaniem wrzoœca bagiennego Erica tetralix i innych gatunków związanych z siedliskami wilgotny­mi i torfowymi, które swoje optimum znajdują jednak poza borem nadmorskim, jak np. woskownica europejska Myrica gale, turzyca bagienna Carex nigra, bo­rówka bagienna (łochynia) Vaccinium uliginosum i bagno zwyczajne Ledum palustre. Postać ta nie jest zbyt rozpowszechniona w Parku, a stosunkowo najczꭜciej występuje w okolicach Białogóry.
W częœci zagłębień międzywydmowych, w których odłożyła się cienka warstwa torfu, a poziom wody jest wyższy niż w borze bażynowym, rozwija się specyficz­na nadmorska postać boru bagiennego z wrzoœcem bagiennym – Vaccinio uliginosi-Pinetum ericetosum. Wyróżniają ją gatunki, które w najbardziej wilgot­nej postaci boru nadmorskiego występują pojedynczo, jak woskownica, bagno i trzęœlica modra Molinia caerulea; tu natomiast nierzadko rosną masowo. Towa­rzyszą im typowe dla borów bagiennych gatunki z ubogich w składniki odżywcze i kwaœnych torfowisk, jak żurawina zwyczajna Oxycoccus ąuadripetalus, weł- nianka wąskolistna Eriophorum angustifolium i różne gatunki mchów torfowców. Poza strefą pokrytych lasem wydm, fragmenty boru bagiennego wy­stępują jedynie miejscami w otulinie Parku – na Bielawskim Biocie /Karwia/.
Na wschód od Białogóry w kompleksie przestrzennym z bażynowym borem nad­morskim i nadmorskim borem bagiennym znajduje się unikatowy w skali całego polskiego wybrzeża zespół obniżeń międzywydmowych ze specyficznymi dla nich siedliskami i roœlinnoœcią. Głównym czynnikiem, który decyduje o ich od­rębnoœci jest zmienny, okresowo bardzo wysoki poziom wody gruntowej, która miejscami tworzy nawet trwałe zbiorniki. Warunki te uniemożliwiają egzystencję zbiorowiskom leœnym, natomiast w połączeniu z jałowoœcią wydmowego piasku inicjują procesy torfotwórcze i sprzyjają rozwojowi niezwykle rzadkich oligotro- ficznych (skąpożywnych) fitocenoz ziemnowodnych, torfowiskowych i zaroœlowych. Tworzą one wyraŸne strefy, œciœle zależne od poziomu i amplitudy wahań wody. W najtrwalej i najbardziej podtopionych obniżeniach występują dwa zbiorowiska ziemnowodne – situ bulwkowatego i jaskra płomiennika Ranun- culo-Juncetum bulbosi oraz ponikła wielolodygowego Eleocharitetum multicaulis. Nieco wyżej położone miejsca zajmują fitocenozy torfowiskowe bu­dowane głównie przez przygiełkę brunatną Rhynchospora fusca i nieliczne inne gatunki, na przykład rosiczkę poœrednią Drosera intermedia, trzęœlicę modrą, a także mchy torfowce.
Wszędzie tam, gdzie poziom wody jest stosunkowo mało zmienny i utrzymuje się w pobliżu powierzchni grantu, panuje zespół woskownicy europejskiej Myrice- tum gale. Są to niewysokie, gęste zaroœla, w których warstwę krzewów tworzy niemal wyłącznie woskownica.

W wielu miejscach, lecz na niewielkich powierzchniach w kompleksie wydm nadmorskich występują lasy z drzewostanami budowanymi głównie przez dąb szypułkowy Quercus robur, często ze znaczącą domieszką buka Fagus sy- Ivatica, brzozy brodawkowatej Betula pendula i omszonej B. pubescens oraz sadzonej sosny Pinus sylvestris-, czasem niektóre z wymienionych gatunków do­minują a dąb roœnie tylko w domieszce. Dąbrowy te występują na szczytach i zboczach pagórków wydmowych, na niskich, często rozwianych wydmach, a lo­kalnie nawet w wilgotnych zagłębieniach międzywydmowych. W zależnoœci od lokalnych warunków topograficznych, troficznych i wodnych dąbrowy występują w bardzo różnych postaciach. Na przykład na wydmach w okolicach Białogóry (rez. “Babnica”) są to m.in. lasy z dominacją buka w drzewostanie i borówki czer­nicy Vaccinium myrtillus w runie; zbiorowisko o takim składzie okreœla się jako acidofilny las bukowo-dębowy Fago-Quercetum. Znacznie większą rolę prze­strzenną w Parku odgrywa las brzozowo-dębowy Betulo-Quercetum, w którego runie głównym składnikiem może być trzęœlica modra (np. w rezerwacie “Pia- œnickie Łąki”) lub paproć orlica pospolita Pteridium aquilinum, osiągającą wysokoœć dwu metrów (w Torfowych Kłylach w Jastarni). W licznych innych płatach dąbrów wykształciła się bardzo bogata warstwa krzewów, budowana głównie przez leszczynę Corylus avellana (projektowany rezerwat “Widowo”). Największe wrażenie jednak wywołują płaty dąbrów, w których runie łanowo ro­œnie konwalia majowa Convallaria majalis i często towarzyszący jej storczyk podkolan biały Platanthera bifolia-, zwiedzając rezerwaty Piaœnickie Łąki i Wido­wo w okresie ich kwitnienia można przekonać się, jak piękne są ich kwiaty, a zapach wręcz niezrówany.
Wiele fragmentów lasów na wydmach ma skład florystyczny wszystkich warstw zaskakujący na tym typie siedlisk, bowiem rosną tu drzewa, krzewy i roœliny ziel­ne typowe dla żyznych i bardzo żyznych gleb. Na przykład w licznych miejscach na Półwyspie Helskim drzewostany buduje klon jawor Acer pseudoplatanus, klon zwyczajny Acer platanoides, lipa drobnolistna Tilia cordata i grab zwyczajny Carpinus betulus, a z kolei pod dębowym drzewostanem w Widowie koło Dębek roœnie kalina koralowa Viburnum opulus. W runie takich lasów można spotkać tak wymagające składniki jak czworolist pospolity Paris quadrifolia, piżmaczek wiosenny Adoxa moschatellina i bodziszek cuchnący Geranium robertianum. Tajemnicą tego zaskakującego zjawiska jest warstwa żyznego torfu, przysypane­go piaskiem nasuwających się wydm. Roœliny, a zwłaszcza drzewa, użyŸniają pierwotnie jałowy piasek morski.
W licznych miejscach na granicy wydm i zatorfionej Równiny Błot Przymorskich (często w bezpoœrednim sąsiedztwie opisanych wyżej lasów), rzadziej w zagłębie­niach międzywydmowych na Półwyspie Helskim na odcinku między Jastarnią a KuŸnicą, a lokalnie w kompleksie mokrych łąk i szuwarów w pobliżu brzegów Zatoki Puckiej, występują niewielkie laski z panującą w drzewostanie olchą czar­ną Alnus glutinosa. W ich ranie występują gatunki bagienne i szuwarowe, np. psianka słodkogórz Solanum dulcamara, karbieniec pospolity Lycopus europa- eus, tarczyca pospolita Scutellaria galericulata, trzcina Phragmites australis, kosaciec żółty Iris pseudoacorus. Miejsca występowania tych płatów wykazują objawy przesuszenia, z którym często wiąże się zmiana typu gospodarki wodnej z bagiennej na przemywno-podsiąkową. W wyniku tych zmian bagienne lasy ol- sowe (olesy, olsy), pierwotnie tam rosnące, są w różnym stopniu zniekształcone i wykazują cechy przejœciowe między lasami olsowymi a zabagnionymi lasami łęgowymi. Jedyne naturalne i niezaburzone fitocenozy olsowe utrzymują się w bezpoœrednim sąsiedztwie rzeki Piaœnicy.

Roœlinnoœć klifów
Klify stanowią odrębny, specyficzny typ wybrzeża, a występująca na nich roœlin­noœć jest całkowicie odmienna od roœlinnoœci porastającej wydmy i nisko położone, zalewane słoną wodą brzegi. Najwybitniejszym czynnikiem ekologicz­nym kształtującym pokrywę roœlinną klifów jest ich dynamika, następnie zróżnicowanie budowy geologicznej, a w dalszej kolejnoœci sąsiedztwo morza i wystawa, które w silnym stopniu wpływają na mikroklimat zboczy.
W granicach Parku występują zarówno klify żywe, tj. takie, na których wskutek podcinania przez fale zachodzą intensywne procesy zboczowe (np. obrywanie, osuwanie, osypywanie), jak i klify martwe nie podlegające abrazji o znacznie wolniejszych i mniej zróżnicowanych procesach stokowych, w związku z czym ich rzeŸba jest znacznie bardziej stabilna. Pierwsze z nich dominują od strony otwartego morza na odcinku między Jastrzębią Górą i Władysławowem, gdzie abrazja miejscami osiąga tempo do 1,5 m/rok. Z kolei nad Zatoką Pucką, w oko­licy Swarzewa oraz między Puckiem i Osłoninem, zdecydowanie przeważają klify martwe, a aktywne mają łącznie tylko około 1 km długoœci.
Budowa geologiczna klifów występujących w granicach Parku została omówiona wczeœniej. W tym miejscu należy natomiast podkreœlić, że w połączeniu z różno­rodnymi procesami stokowymi powoduje ona powstanie niezwykle bogatej i szybko zmieniającej się w czasie mozaiki siedlisk, a w konsekwencji i roœlinno­œci.
W ogólnym obrazie pokrywy roœlinnej klifów Parku dominują zbiorowiska zaro- œlowe, których głównymi składnikami są krzewy i niskie, młode okazy drzew. Drugi główny typ tworzą zbiorowiska roœlin zielnych, natomiast zupełnie wyjąt­kowo można spotkać w pełni rozwinięte zbiorowiska leœne. W miejscach, w których nachylenie zboczy przekracza 45°, brak jest w ogóle roœlinnoœci.
Tak zasadnicze zróżnicowanie pokrywy roœlinnej jest œciœle uzależnione od ak­tywnoœci klifu. Wszędzie tam, gdzie procesy zboczowe są intensywne i stosunkowo często dochodzi do odsłonięcia nagiego podłoża, tworzą się pionier­skie zbiorowiska budowane początkowo przez pojedyncze okazy i gatunki roœlin zielnych. Na podłoże gliniaste jako pierwsze wkraczają podbiał pospolity Tussila- go farfara i ostrożeń polny Cirsium arvense, które po względnym utrwaleniu podłoża umożliwiają rozwój innych gatunków, głównie łąkowych, jak np. kup­kówki pospolitej Dactylis glomerata i groszku żółtego Lathyrus pratensis. Stosunkowo szybko w takich miejscach pojawiają się również kiełkujące z nasion młode osobniki rokitnika Hippophaé rhamnoides. Z kolei na klifach piaszczy­stych, gdzie z różną intensywnoœcią następuje osypywanie się piasku, rozwijają się luŸne lub zwarte murawy. Są one budowane przez stosunkowo liczną grupę roœlin, które poza klifami pospolicie rosną na łąkach (np. krwawnik pospolity Achillea millefolium, kostrzewa czerwona Festuca rubra, rogownica zwyczajna Cerastium vulgatum, tomka wonna Anthoxanthum odoratum) lub na suchych, piaszczystych miejscach (np. szczaw polny Rumex acetosella, koniczyna różno- ogonkowa Trifolium campestre, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, rozchodnik ostry Sedum acre). Skład gatunkowy muraw w znacznym stopniu za­leży również od typu roœlinnoœci rosnącej wzdłuż górnej krawędzi klifu. Jej płaty w wyniku osuwania i obrywania się zbocza przedostają się na stoki klifu i tam po­nownie rozwijają, dzięki czemu na urwiskach można spotkać różne ekologiczne grupy gatunków, nawet chwasty polne.
Gatunkami charakterystycznymi dla piaszczystych muraw klifowych są m.in. ko­niczyna łąkowa Trifolium pratense ssp. maritima i przelot zwyczajny Anthyllis vulneraria ssp. maritima. Ten ostatni, gdy występuje licznie, nadaje klifom spe­cyficzny urok dzięki biało-żółtym, owłosionym i zebranym w główki kwiatom, podobnie jak u koniczyny. Zbiorowiska roœlin zielnych z reguły stanowią krótko­trwałe stadia rozwoju roœlinnoœci klifowej i tylko tam, gdzie podłoże nie zostanie ustabilizowane, mogą utrzymywać się przez dłuższy czas.

Wyk. mat. NPK. Pr. zb. A. Janty

Ten artykuł ma na celu przybliżyć walory przyrodnicze Nadmorskiego Parku Krajobrazowego.

Współczesna roœlinnoœść Nadmorskiego Parku Krajobrazowego, a w szczególnoœci występujące tu wszystkie gatunki roœlin (tzw. flora) oraz odradzające się przez nie zbiorowiska roœlinne (czyli roœlinnoœć) są efektem oddziaływania przede wszystkim czynników naturalnych, związanych z wielowiekową obecnoœcią i gospodarką człowieka na tym terenie. Biorąc pod uwagę stosunkowo niewielką powierzchnię lądu zawartą w granicach Parku, różnorodnoœć  pokrywy roœlinnej jest uderzająca. Wynika ona głównie z naturalnego zróżnicowania występujących tu siedlisk, o których bogactwie i specyfice decydują m.in. takie czynniki jak: geologiczne zróżnicowanie utworów powierzchniowych i powstałych z nich gleb, niezwykle urozmaicona rzeŸba terenu i warunki wodne, stykanie się lądu z zasolonymi wodami morskimi, czy bezpoœrednie oddziaływanie fal na ląd. Niezwykle istotnym czynnikiem jest również łagodny, morski klimat, który nie tylko odróżnia wąski pas przymorski od terenów położonych dalej w głębi lądu, ale wręcz decyduje o możliwoœci występowania niektórych gatunków roœlin, a nawet zbiorowisk roœlinnych nie występujących poza strefą przymorską. Z kolei różnorodne formy gospodarki człowieka przyczyniają się do modyfikacji naturalnych siedlisk i właœciwych dla nich zbiorowisk roœlinnych (np. poprzez zmianę warunków wodnych, gospodarkę łąkarską i leœną, biologiczne i techniczne umacnianie brzegów lądu), lub wręcz je tworzą (np. przez zakładanie pól uprawnych, rozprzestrzenianie zabudowy wiejskiej, miejskiej i przemysłowej, różnorodne działania związane z tworzeniem ciągów komunikacyjnych itp.). Zachęcamy do skorzystania z noclegów : DW Afrodyta we Władysławowie.

W efekcie obecna flora lądowej częœci Parku składa się zarówno z gatunków rodzimych, jak i antropofitów, czyli roœlin geograficznie obcych, dzięki człowiekowi przybyłych z innych regionów lub kontynentów, w różnym czasie i w różnym stopniu zadomowionych. Analogiczne cechy wykazuje roœlinnoœć, którą tworzą zbiorowiska całkowicie naturalne, a także półnaturalne i synantropij-ne. Całoœć szaty roœlinnej jest zatem wypadkową między oddziaływaniami naturalnych sił przyrody a rolą i natężeniem gospodarki człowiek.

Walory przyrodnicze.

Najbardziej poznaną grupą roœlin na obszarze Parku są roœliny kwiatowe, które równoczeœnie są wyłącznym lub przynajmniej dominującym składnikiem wszystkich zbiorowisk roœlinnych. Całoœć flory kwiatowej można szacować na około 700-800 gatunków, oprócz tego na obszarze Parku stwierdzono co najmniej 20 gatunków paprotników. Bardzo bogata jest tu również flora mszaków, uczestniczących w niemal wszystkich zbiorowiskach roœlinnych, lecz są dotąd słabo zbadane. Za jedną z najważniejszych cech flory tego obszaru możemy uznać jej bogactwo gatunkowe. Obok roœlin niezwykle istotną grupą organizmów, strukturalnie i funkcjonalnie wkomponowanych w zbiorowiska roœlinne są porosty, które do niedawna były uważane za składnik flory, jednak w œwietle najnowszej wiedzy należą do odrębnego królestwa grzybów, tj. jednostki tej samej rangi, co królestwa roœlin i zwierząt. Porosty występują zarówno na ziemi w różnych typach zbiorowisk roœlinnych (porosty naziemne), jak i obficie pokrywają korę różnych gatunków drzew oraz głazy i sztuczne kamienne podłoża (porosty epifityczne). Podobnie jak w przypadku roœlin kwiatowych, na różnorodnoœć gatunkową porostów wpływa przymorski łagodny i wilgotny klimat.

Kolejną cechą flory Parku jest jej wybitne zróżnicowanie ekologiczne. Wynika ono z różnorodnoœci naturalnych i wtórnych siedlisk, z których częœć powstała i ciągle jest kształtowana przez bezpoœrednie oddziaływanie morza – np. wydmy i klify nadmorskie, a także podmokłe, nisko położone solniska przybrzeżne. To one właœnie powodują, że w skład flory Parku, obok roœlin rozpowszechnionych na obszarze całego kraju lub co najmniej Pomorza, wchodzą również gatunki specyficzne dla siedlisk wąskiej strefy brzegowej. Ich przykładem mogą być piaskownica zwyczajna Ammophila arenaria, lnica wonna Linaria odora, groszek nadmorski Lathyrus maritimus czy symbol polskiego wybrzeża – mikołajek nadmorski Eryngium maritimum. Niektóre gatunki, pospolite na obszarze kraju, na wydmach występują w specyficznych postaciach w randze odmian lub podgatunków. Z kolei dla urwistych, atakowanych przez sztormowe fale klifów, charakterystyczny jest bujny krzew o srebrzystoszarych wąskich liœciach i jaskrawopomarańczowych jagodach – rokitnik zwyczajny Hippophae rhamnoides. Następnie odrębną ekologiczną grupę stanowią nadmorskie halofity, czyli roœliny związane z siedliskami zasolonymi. Należą do nich m.in. babka nadmorska Plantago maritima, koniczyna rozdęta Trifolium fragife-rum, jarnik solankowy Samolus valerandi, miecznik nadmorski G taux maritima, sit Gerarda Juncus gerardi.

Na odrębną uwagę zasługują również niektóre roœliny torfowiskowe, które w Polsce występują wyłącznie lub głównie w strefie przymorskiej, gdyż wymagają stosunkowo łagodnego klimatu i z tego powodu zaliczane są do gatunków o tzw. atlantyckim lub subatlantyckim typie zasięgu. Należą do nich m.in. ponikło wielołodygowe Eleocharis multiculis (które ma tylko jedno stanowisko na Pomorzu, właœnie w granicach Parku), wrzosiec bagienny Erica tetralix, woskownica europejska Marica gale i wiele innych gatunków. Aby dotrzeć na miejsce polecamy usługi transportowe A1 Radio Taxi Władysławowo.

Wyk. mat. NPK. Pr. zb. A. Janty